İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Özgürlük için Hukukçular Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği, Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası ve Ceza İnfaz sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin yaptığı ortak açıklamada, Ocak 2020 itibariyle 355 hapishanede 294 bin mahkum olduğuna dikkat çekildi. Bunlardan 11 binin kadın, 3 bin 100’nün çocuk olduğu ifade edilen açıklamada, 780 çocuğun ise anneleri ile birlikte cezaevlerinde kaldığına vurgu yapıldı. Bu durumda cezaevlerinde artırılmış kapasitenin üstünde yaklaşık 66 bin tutuklunun ve hükümlünün bulunduğuna işaret edilen açıklamada şöyle denildi:
457’si ağır hasta, toplam bin 333 hasta tutuklu
“Bugün Türkiye cezaevlerinde 2019 yılında tespit edilebilen 457’si ağır hastalığı bulunan toplamda bin 333 hasta mahpus bulunmaktadır. Yaşamını tek başına idame ettiremeyen, sağlıklı koşullarda tedavisi yapılmayan ağır hasta mahpuslar, ağır yaşam hakkı ihlaline maruz kalmaktadırlar. Türkiye’de hapishanelerin mevcut kapasitelerinin çok üstünde insan nüfusu barındırması, fiziksel koşulların daha da ağırlaşmasına neden olmakta ve sağlık açısından ciddi riskler taşıyan önemli bir tehdit olarak durmaktadır. Bu gibi kapalı kurumlarda virüsün yayılmasının ne kadar ciddi problemler yaratabileceği hali hazırda İtalya ve İran hapishanelerinde görülmektedir.”
Öneriler
Açıklamada, hapishanelerde gerekli önlemlerin alınmasını ve bu önlemlerin, insanlık onuruyla bağdaşır ve hak ihlaline yol açmayacak şekilde uygulanması gerektiği ifade edilerek, şu önerilerde bulunuldu:
* Ağır hasta mahkumların salgın hastalık durumunda ciddi risk grubunda bulunması nedeniyle serbest bırakılarak infazları ertelenmeli, tutuklu olanların serbest bırakılmalı.
* Virüsün özellikle 60 yaş üstü kişilerde ölümcül etkisi göz önünde bulundurularak bu mahkumlar tedbiren serbest bırakılmalı.
* Çocuk tutuklular, hamile ve çocuklu kadınlar (780 çocuk anneleri ile birlikte kalıyor), çocuğun üstün yararı ilkesi gözetilerek serbest bırakılmalı.
* Terörle Mücadele Kanunu kullanılarak suçlanan siyasi tutuklular (Milletvekileri, belediye eş başkanları, belediye meclis ve il genel meclis üyeleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları savunucuları, aydın ve yazarlar, aktivistler, sendikacılar, öğrenciler gibi) bir an önce serbest bırakılmalı.
* Son dönemde kamuoyu gündeminde olan infaz düzenlenmesine ilişkin yasa teklifi çalışmaları infazda eşitlik ilkesi, infaz sürelerinin kısaltılması ve dezavantajlı mahkum grupların mağduriyetleri göz önünde bulundurularak derhal yasalaştırılmalı.
* Tutuklamanın istisna olduğu gerçeğinden hareketle tüm tutukluların durumları dosya üzerinde incelenerek bir an önce tahliyeleri sağlanmalı.
* Mahkumların hak mahrumiyetine sebep olacak (şartla infaz süresinin uygulanması, görüş hakkı, sevk hakkı gibi) disiplin cezalarının uygulanmasından vazgeçilmeli.
* Hapishanelerde mahpusların sağlıklarının korunabilmesi, bulundukları alan ve kendi kişisel temizliklerini sağlayabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine ücretsiz verilmesi ve parası olmayan mahpusların da temizlik ürünlerine erişimi sağlanmalıdır. Hapishanelerde de çevresel ve kişisel hijyenin sağlanması için gerekli önlemleri almak hastalığın yaygınlaşmasını önlemek için azami özen göstermek hapishane idarelerinin ve devletin temel sorumluğudur.
* Hapishanelerdeki banyo, tuvalet gibi ortak alanlar her gün dezenfekte edilmeli.
* Mahkumların yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmesi sağlanması, vitamin takviyesi yapılmalı.
* Risk grubunda ve kişisel hijyenlerini sağlamakta yetersiz olan kronik hasta, engelli, yaşlı, çocuklu, hamile mahkumlar adli kontrol yoluyla cezalarının ertelenmesi sağlanana kadar, kalabalık koğuşlar yerine kapasitesi ve hijyen koşulları uygun ortamlarda tutulmalı
