Çokça rivayet üretiliyor, sermaye birikimine ilişkin... Kimi evvelini çerçiciliğe, kimi hamallığa, kimi Ankara’nın meşhur Çıkrıkçılar Yokuşu’na, kimi Tahtakele simsarlığına dayandırıyor. Köylülüğün hüküm sürdüğü yıllarda yalıları, sarayda ibrikçi başının oğlu olmalarını, şunu bunu kimse kendine yakıştırmıyordu.
İlle de başarı öyküsünde yetimlik-kimsesizlik- alın teri vardı. Aslında fena da satmıyordu bu öykü. Ne de olsa cumhuriyet çocuğuydular, yeni müteşebbisler!
Gayr-ı Müslümlerin el konulan servetleri, fabrikaları, hadi imalathane, ya da atölye diyelim. Çiftlik, çubuk saban, zaten kılıç hakkıydı! Cumhuriyet bürokrasisi, tehcirler; gönüllü kaçışlar, can korkusuna kapılan işbirlikçilerin ortada kalan mal mülküne cumhuriyet bürokrasisi sahip çıktı. Ki bürokrasi yolda gezeni, çerçiyi- açık gözü, kapkaççıyı küçük hisselerle ortak tuttu. İşin balarında bu bir nevi kahyalıktı….
Sonra sonra işler değişti; “Boynuz” haliyle “kulağı” geçti…
En çok merhum Sakıp Sabancı övünürdü, köylülüğünle, köylükle; haniyse müteşebbislerin piriydi Sabancı ailesi…Yokluktan, yoldan gelmişlerdi yalılara, öyle böyle iltimasla değil alın teri ve bileğinin hakkıydı Baba Hacı Ömer Sabancı’nın…
Böyle belledik, böyle bellediler…Dönersek Hacı Ömer’in “Sabancı” olmasına..
Bunda da M. Kemal Atatürk’ün yani Hacı Ömer’in sermaye birikiminin başlangıcının mimarının ayrı bir yeri var. Sözü uzatmayayım, Atatürk’ün Adana ziyaret ettiği yıllarda Türk Ocağın’da çiftçiler ile bir araya geliyor, Hacı Ömer de orada, ancak sanayii değil, bir fabrikada işçi. Atatürk burada “Kılıç yok, saban” var eder diyor, buna mukabil, çiftçiler de Gazi Paşa’ya günün mana ve önemine yakışır, minyatür bir altın saban hediye ediyorlar.
Hacı Ömer, soy adı kanunu çıktığında bunu unutmuyor ve Sabancı’yı kendine soy adı seçiyor. Sadun Tanju’nun kaleme aldığı Hacı Ömer adlı kitapta, yazılanlara göre, Hacı Ömer ahbabı Nuh Naci ile soyadı seçimi üzerinde konuşuyor ve Sabancı’da karar kıldığını şöyle anlatıyor:
“Hey koca Gazi Paşa, insanın soyunun sürmesi kılıçla değil, sabanla olur demiş. Senin anlayacağın emmi, sabanı yere göğe sığdıramamış koca Gazi…”
Meraklısına not:
Sadun Tanju
Hacı Ömer
S. 43
